Interview CIO Rijk Lourens Visser

Hoe het Rijk het vertrouwen in digitalisering wil herstellen

door Sjoerd Hartholt, beeld ANP / Ministerie van BZK

Het Rijk blijft verder digitaliseren, maar om dat op een goede manier te doen, is een strategie nodig. Voor de komende jaren zijn daarom tien thema’s uitgewerkt: de I-strategie Rijk 2021-2025. Onder meer de digitale vaardigheden van ambtenaren komen daarbij aan bod, vertelt CIO Rijk Lourens Visser.

Waarom heeft de Rijksoverheid de looptijd van de strategische plannen verlengd van twee naar vijf jaar?

“Voorheen brachten we de Strategische I-agenda uit, waarin de thema’s voor twee jaar werden beschreven. De I-strategie is de opvolger van de Strategische I-agenda en heeft een langere looptijd. Je kan de I-strategie zien als een routekaart die meebeweegt met technische én maat­­schappelijke ontwikkelingen, die soms razendsnel gaan. We hebben nu dus geen ‘businesscase’ meer met zaken die bereikt moeten worden, maar vooral speerpunten, waarin ook ministeries zelf moeten investeren. Een voorbeeld is de informatiehuishouding, die als nieuw thema is toegevoegd.”

Eén van de missies is het vertrouwen in de digitale Rijksoverheid herstellen. Hoe kan dit worden bereikt?

“Bij het vertrouwen in de digitale overheid hoort het vertrouwen in de politiek, maar zeker ook de ambtenaren kunnen wat toevoegen. Ik denk met name door meer transparantie en inzicht te bieden in de systemen die de overheid gebruikt. We lichten de grote projecten nu toe op het Rijks ICT-dashboard, maar we willen meer laten zien dan alleen kosten en doorlooptijd. Dan denk ik bijvoorbeeld aan informatie over maatschappelijk toegevoegde waarde en beheer en onderhoud. Een andere manier om vertrouwen te herstellen is actieve openbaarmaking. De Wet Open Overheid (WOO) is nu in de maak. Ook beslisnota’s en onderliggende stukken van IT-projecten worden sinds 1 juli van dit jaar naar buiten gebracht.”

'Goed IT-personeel binnenhalen blijft een lastig vraagstuk'

In de strategie valt te lezen dat jullie het lifecycle management willen verbeteren en Estland als voorbeeld zien. Waarom?

“Het lifecycle management van onze ICT-systemen is één van de grootste issues bij de Rijksoverheid. Er draaien in sommige gevallen systemen van meer dan dertig jaar oud. Dat geeft problemen voor de informatieveiligheid en de continuïteit. We werken daarom aan een handboek lifecycle management en organiseren sessies voor kennisdeling tussen CIO’s en CISO’s. Er is ook een onderwijsprogramma beschikbaar voor ambtenaren. Daarnaast willen we ook hier de burger meer inzicht en transparantie geven. Estland geldt al langer als goed voorbeeld op dit terrein. Zij hanteren onder andere de regel dat systemen niet ouder mogen zijn dan vijftien jaar. Dat klinkt eenvoudig, maar de uitvoering is ingewikkeld. We bekijken nu hoe Estland dit heeft ingericht, maar proberen daarbij ook in het oog te houden waar bij hen verbeterpunten zitten. We zien bijvoorbeeld dat Estland de voorzieningen vrijwel allemaal centraal heeft ingericht, maar nu toch steeds meer decentraal werkt omdat het land innovatiekracht mist.”

Hoe gaat het Rijk de komende jaren goed IT-personeel binnenhalen?

“Dat blijft een lastig vraagstuk, omdat we opereren in een moeilijke markt en moeten opboksen tegen grote IT-leveranciers. We werken nu samen met hogescholen en universiteiten en hebben een goedlopend Rijks I-Traineeship. Ieder jaar gaan via die route tientallen jonge professionals aan de slag. Ambtenaren kunnen zich op vrijwillige basis om laten scholen tot IT’er of informatiespecialist. Het loopt alleen nog geen storm. Of dit ligt aan weinig enthousiasme bij de ambtenaren kan ik niet zeggen. Het kan ook zijn dat het onbekend is, of dat ze ertegenop zien.”