Gemeenten en provincies worden zich meer bewust van de groeiende risico’s bij samenwerken met Chinese partijen, maar iedere gemeente gaat daar op zijn eigen manier mee om, zo blijkt uit onderzoek van AG Connect en Binnenlands Bestuur. Waar sommigen geen been zien in werken met bedrijven als Huawei, zweren anderen alle Chinese partijen af.

Van 27 ondervraagde gemeenten geven 8 aan samen te werken met Chinese organisaties. Twee daarvan nemen ICT-diensten af bij Chinese techreus Huawei. Een viertal organisaties zegt niet al te lang geleden het besluit te hebben genomen om te stoppen met Huawei, vanwege de risico’s op spionage. De provincies, waarvan er tien meewerkten aan het onderzoek, hebben allen samenwerkingen met China. Zij nemen echter geen van allen nog diensten af van Chinese ICT-aanbieders en wachten op richting en informatie vanuit het Rijk over het wel of niet beëindigden van samenwerkingen en vriendschapsbanden.

Volgens Clingendael-onderzoeker Ties Dams is het tijd voor landelijke richtlijnen voor lokale overheden. Dams, opgeleid als politiek filosoof is bij het Clingendael China Center gespecialiseerd in China’s geopolitieke strategie. Tijdens zijn onderzoek krijgen onderlinge banden tussen Nederlandse en Chinese decentrale overheden veel aandacht. De conclusie van Binnenlands Bestuur en AG Connect dat er onderling grote verschillen zijn tussen lokale overheden in de omgang met Chinese partijen, herkent Dams. “Ik denk dat het erg moeilijk is voor gemeenten en provincies om hier goede inschattingen te maken. Zij hanteren vooral hun eigen perspectief en kunnen vaak de strategische belangen van China niet goed overzien.” Volgens Dams zouden landelijke richtlijnen over hoe om te gaan met Chinese technologie en Chinese samenwerkingen, een goede zet zijn. “Dat ontbreekt nog, met name gemeenten zijn daaraan toe.”

De Vereniging Nederlandse Gemeenten kwam na inventarisatie eerder tot de conclusie dat er onder gemeenten veel behoefte is aan betere informatie­voorziening vanuit het Rijk om onder meer up-to-date informatie te krijgen over de status van de relatie met China. Daarnaast is er behoefte aan beleidskaders en richtlijnen voor onder meer informatiebeveiliging en het omgaan met de Chinanotitie uit 2019. Gemeenten hopen daarnaast op één contactpunt met een actueel overzicht van alle decentrale China-banden en een punt waar alle vragen gesteld kunnen worden als het gaat om delegatieverzoeken vanuit China.

Uit het onderzoek van Binnenlands Bestuur en AG Connect wordt ook duidelijk dat slechts een aantal gemeenten rekening houdt met digitale spionage. Slechts een paar gemeenten zeggen géén Chinese partijen meer mee te nemen in de aanbestedingen, waar anderen stellen dat Chinese partijen wettelijk gezien nog kunnen worden geweigerd voor tenders.

Chinese bedrijven gaan bij het verzamelen van kennis volgens Dams zeer strategisch te werk. Het komt voor dat partijen zich voordoen als gemeente- of provincie­medewerker, terwijl ze in werkelijkheid werken bij een bedrijf dat op zoek is naar kennis. Daarnaast is er nog een risico: politieke beïnvloeding. “China heeft een groot apparaat van buitenlandse prominenten en bestuurders. Nu China steeds meer geconfronteerd wordt met een Europees electoraal klimaat dat steeds wantrouwender wordt, gaan die connecties een grotere rol spelen.”