Open source als basis voor digitale soevereiniteit

Europese organisaties gebruiken al volop opensourcesoftware, blijkt uit het Open Source as Europe’s Strategic Advantage-rapport van The Linux Foundation. 64% gebruikt het voor besturingssystemen en 55% voor cloudtechnologieën.    

Toch gebruiken veel organisaties ook nog altijd veel closedsourcesoftware, veelal geleverd door partijen van buiten de EU. Met de huidige geopolitieke spanningen worden organisaties zich steeds meer bewust van deze afhankelijkheden en de bijbehorende risico's. Wat als zo'n partij plots niet meer kan leveren en de software niet te gebruiken is?

Daardoor neemt de aandacht voor open source toe. Daarmee krijgen organisaties veel meer controle over de technologie die ze gebruiken. Gabrielle Columbus, General Manager van The Linux Foundation Europe, ziet het dan ook als een logische voortzetting van het voorkomen van vendor lock-ins. "Het is een evolutie naar een geopolitiek niveau. Je wilt geen lock-in in welke technologie dan ook, en open source is daar een goed tegengif voor", zegt Columbus. 

Toch is er een verschil tussen de visie en de praktijk. Columbus merkt op dat er nog een kloof bestaat tussen het idee dat open source goed is voor digitale soevereiniteit en een concrete routekaart om daar te komen. "Er is nog steeds een gebrek aan begrip van hoe opensource-ecosystemen eigenlijk werken."

Zo zijn er geluiden geweest dat soevereine opensourcesoftware gemaakt moet worden, die alleen onderhouden mag worden door Europese ontwikkelaars. "Ik hoor steeds vaker oproepen voor het creëren van Europese open source. Maar wat betekent dat eigenlijk? Er bestaat niet zoiets als Europese open source”, zegt Columbus.

Open source is per definitie een wereldwijd iets. Iedereen kan bijdragen, iedereen kan het gebruiken. Een poging om dat te beperken tot Europa zou averechts werken. "Je kunt altijd een fork maken, maar zelfs als je een project in Europa start, kan iedereen eraan bijdragen en het adopteren", legt Columbus uit. 

Een andere uitdaging draait om onderhoud. Europa heeft weliswaar veel opensource-ontwikkelaars, maar weinig Europese bedrijven die substantieel bijdragen aan opensource-projecten. Uit het Open Source as Europe’s Strategic Advantage -rapport blijkt bijvoorbeeld dat slechts 28% van de organisaties fulltime open source contributors in dienst heeft. Columbus stelt dat slechts twee Europese bedrijven in de top 20 van grootste open source contributors wereldwijd staan.

Dat terwijl veel van de moderne software op opensourcecomponenten draait. Maar veel projecten hebben maar één maintainer. "De meeste projecten worden voornamelijk in vrije tijd gerund", vertelt Daniel Stenberg, de maker en maintainer van Curl, tijdens de Open Source Summit. "Ze zijn ondergefinancierd en hebben openstaande taken."

Stenberg merkt dit zelf ook in zijn werk met Curl. Curl is een command-linetool voor het verplaatsen van data. Deze tool wordt in ontzettend veel andere software gebruikt. De tool is maar liefst 20 miljard keer geïnstalleerd en wordt gebruikt in auto's, televisies, routers, printers, smartphones, tablets, medische apparaten, game-apparatuur en nog veel meer. Maar Stenberg is nog altijd de enige fulltime werknemer van Curl. Met andere woorden: bijna al het werk aan Curl voert hij in zijn eentje uit.

Dat leidt tot opvallende situaties. Stenberg krijgt bijvoorbeeld mailtjes van gebruikers over problemen met PlayStation-controllers, omdat Sony Curl ergens gebruikt heeft en daardoor zijn naam terugkomt in de code. "Ze vinden mijn e-mailadres ergens in het systeem en mailen me over een heel ander probleem."

Dergelijke e-mails kosten veel tijd om te beantwoorden, terwijl Stenberg het probleem vaak zelf helemaal niet kan oplossen, omdat het niets met Curl te maken heeft. Mocht er wel een probleem zijn met Curl waardoor iets bij een ander bedrijf niet goed werkt, dan wordt er naar hem verwezen door het bedrijf in kwestie. Maar dergelijke bedrijven dragen vervolgens nauwelijks zelf wat bij aan Curl, zegt Stenberg. 

Europa moet dus meer investeren in open source, vinden de aanwezigen op de Open Source Summit. Niet alleen in nieuwe projecten, maar ook in het onderhoud van bestaande, kritieke infrastructuur. Columbus pleit voor een aanpak zoals het Duitse Sovereign Tech Agency, dat zich richt op het financieren van onderhoud aan opensourceprojecten.

Daarnaast benadrukken experts dat Europa het wiel echt niet opnieuw uit hoeft te vinden. "We hoeven geen opensource-alternatieven te bouwen. Sterker nog: kijk eens goed naar hoe die hyperscalers zelf werken. 80% van hen draait op opensourcesoftware", zegt Columbus. "De software zelf bestaat dus al in het open domein. Volgens mij is het vooral belangrijk dat je bedrijven gaat maken die deze software op dezelfde manier gaan gebruiken, en er door eraan bij te dragen steeds meer invloed op krijgen."